ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာရေး၏ အခန်းကဏ္ဍ
ပြီးခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်သုံးခုကျော်ကာလအတွင်း ဘက်လိုက်မှုကင်းသည့် ပြည်တွင်းရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများ သည် နိုင်ငံတကာလှုပ်ရှာမှုတစ်ခုအနေဖြင့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံးရှိ နိုင်ငံသားသန်းပေါင်းများစွာအား ၄င်းတို့နိုင်ငံရှိ ဒီမိုကရေစီခရီးတွင် ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများအဖြစ် ပါဝင်လာနိုင်စေရန် စည်းရုံးခဲ့ကြသည်။ နိုင်ငံသားများ ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများအဖြစ် အတူတကွ စုရုံးကြသည့်အခါ သူတို့တွင် ရည်ရွယ်ချက်ပန်းတိုင်များ ရှိသည်။ အခြေအနေအပေါ်မူတည်၍ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းအနေဖြင့် ပြည်သူလူထုအားရွေးကောက်ပွဲဖြစ်စဉ်တွင် ပါဝင်လာရန်၊ မဲမသာမာမူများအား ဟန့်တားရန်၊ ပြဿနာများ သွေဖီမှုများအား ဖော်ထုတ်ရန်၊ ရွေးကောက်ပွဲ အရည်အသွေးအား တိတိပပ တိုင်းထွာနိုင်ရန်၊ ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်စဉ်နှင့် ရလာဒ်တို့တွင် ယုံကြည်မှုတိုးလာစေရန်၊ နောက်ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်စဉ် ပိုမိုကောင်းမွန်စေရန် အကြံပေးဉာဏ်ပေးပြုလုပ်နိုင်ရန်စသည့် ရည်ရွယ်ချက်များဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာရန် စုရုံးတတ်ကြသည်။ နိုင်ငံသားများ ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းသည် ရေရှည်တွင် ရွေးကောက်ပွဲများ ပိုမို၍ သမာသမတ်ကျလာခြင်း၊ မူဝါဒရေးရာဆော်သြမှုများတွင် နိုင်ငံသားများ၏ ပါဝင်မှုကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်မည့် အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းများ၏ စွမ်းအားမြင့်မားလာခြင်း၊ ရွေးကောက်ပွဲကာလနှင့် ရွေးကောက်ပွဲကာလကို ကျော်လွန်၍ အစိုးရ၏ တာဝန်ယူမှု တာဝန်ခံမှုများ တိုးတက်လာခြင်းများကဲ့သို့သော အကျိုးကျေးဇူးများ ရှိလာမည်ဖြစ်သည်။
၂၀၀၉ ခုနစ်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် ပြည်တွင်းရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများဆိုင်ရာ ကမ္ဘာ့ကွန်ယက် (GNDEM) တွင် နိုင်ငံပေါင်း ၈၀ ကျော်မှ နိုင်ငံသားရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့အစည်းပေါင်း ၂၀၀ ကျော်ပါဝင်သည်။ GNDEM အားညီညွတ်စေသည့်အချက်မှာ ဘက်မလိုက်သော နိုင်ငံသားအဖွဲ့အစည်းများ ရွေးကောက်ပွဲ စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာမူများ ကြေငြာချက် ပင်ဖြစ်သည်။ ၄င်းကြေငြာချက်ကို ၂၀၁၂ ခုနစ်တွင် ကုလသမဂ္ဂတွင် စတင်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံသားရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာရေး အဖွဲ့အစည်းပေါင်း ၂၄၅ ဖွဲ့မှ လက်မှတ်ရေးထိုး ထောက်ခံခဲ့ကြသည်။ ယင်းကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကြေငြာချက်တွင် ဘက်မလိုက် နိုင်ငံသားရွေးကောက်ပွဲ စောင့်ကြည့်လေ့လာရေး အဖွဲ့အစည်းများ၏ တည်ရှိရခြင်းအကြောင်းရင်း၊ အခွင့်အရေးများနှင့် တာဝန်ဝတ္တရားများကို အဓိပ္ပါယ်သတ်မှတ်ဖွင့်ဆိုထားသည်။[1] GNDEM သည် နိုင်ငံအသီးသီးမှ အဖွဲ့အစည်းများ၊ မိတ်ဖက်အဖွဲ့များအပြင် တိုက်ကြီး ၅ တိုက်မှ နိုင်ငံသားရွေးကောက်ပွဲ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူ ကွန်ယက်များပါဝင်သည်။ တစ်ကမ္ဘာလုံးအဆင့်၊ ေသအဆင့် ကွန်ယက်များသည် NDI နှင့်အခြားအဖွဲ့အစည်းများ၏ အကူအညီဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် နိုင်ငံနယ်နိမိတ်များကျော်လွန်သည့် ကူးလူးဆက်နွယ်မှုများ၏ ရလာဒ်များပင်ဖြစ်သည်။ ဤကွန်ယက်များသည် အခြားသော ပြည်သူပါဝင်ရေး၊ တာဝန်ယူတာဝန်ခံမှုမြှင့်တင်ရေး၊ အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေး၊ ပွင့်လင်းအစိုးရပေါ်ပေါက်ရေး ဆိုင်ရာ ကြိုးပမ်းမှုများနှင့် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းထပ်တူကျခြင်းဖြင့် ပွင့်လင်းသတင်းအချက်အလက်မူများ၊ လက်တွေကျင့်စဉ်များကို တိုးတက်ကောင်းမွန်စေသည်။
နိုင်ငံသားစောင့်ကြည့်သူများသည် ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်စဉ်တစ်ခု၏ အစိတ်အပိုင်းအသီးသီးအား တန်ဖိုးဖြတ်စိစစ်နိုင်ရန် အနေအထားကောင်းတစ်ခုတွင် ရှိသည်ဟုဆိုရမည်။ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ပွင့်လင်းသတင်းအချက်အလက်များရှိသည့်အခါ စောင့်ကြည့်လေ့လာရေး အဖွဲ့များသည် ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်စဉ်တွင် ယုံကြည်မှုတိုးမြင့်လာစေရန် လုပ်ဆောင်ခြင်း၊ မသာမာမှုများအား တားဆီးခြင်း၊ ရွေးကောက်ပွဲအား မှန်မှန်ကန်ကန် အကဲဖြတ်ပေးနိုင်ခြင်းနှင့် အခြားလုပ်ဆောင်ချက်များစွာကို ဆောင်ရွက်နိုင်ပေမည်။ ဥပမာအားဖြင့် မဲရုံဆိုင်ရာ သတင်းအချက်အလက်များ ရှိသည့်အခါ အချို့အဖွဲ့အစည်းများသည် စာရင်းအင်းပညာ အသုံးပြုလျက် ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများအား ကြုံရာကျပန်း ကိုယ်စားပြု နမူနာမဲရုံတစ်စု၌ ချထား ပေးခြင်းဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲနေ့ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို တိတိကျကျ အကဲဖြတ်နိုင်သည်။ ဤကဲ့သို့ လုပ်ဆောင်ချက်များသည် ရွေးကောက်ပွဲအပေါ် ပြည်သူ့ယုံကြည်မှုတိုးလာပြီး ရွေးကောက်ပွဲလွန်ကာလ၌လည်း တင်းမာမှုများ လျော့ချပေးနိုင်သည်။ နောက်ဥပမာတစ်ခုအနေဖြင့်ပြရလျှင် မဲစာရင်း လက်ဝယ်ရှိသည့် တချို့အဖွဲ့အစည်းများသည် ၄င်းမဲစာရင်း တိကျမှုရှိမရှိ စစ်ဆေးနိုင်ပြီး နောင်လာမည့် ရွေးကောက်ပွဲများအတွက် မဲဆန္ဒရှင် မှတ်ပုံတင်ခြင်း၊ မဲစာရင်းအား ပိုမိုကောင်းမွန်လာစေရန် ပြုပြင်မွမ်းမံနိုင်မည့် နည်းလမ်းများကို တင်ပြနိုင်သည်။ ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများသည် မဲဆန္ဒရှင်များ မည်သို့မည်ပုံ မှတ်ပုံတင်ရမည်၊ ရွေးကောက်ပွဲနေ့တွင် မည်သို့ မဲပေးရမည်၊ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများအား မည်ကဲ့သို့ ရွေးချယ်ရမည် စသည်ဖြင့် မဲပေးပြည်သူများအား ပညာပေးရန် အတွက် ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ သတင်းအချက်အလက်များကို အသုံးပြုတတ်ကြသေးသည်။
ပြည်ပ ရွေးကောက်ပွဲ စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲတစ်ခုခုသည် နိုင်ငံတကာ စံချိန်စံညွှန်းများနှင့် ကိုက်ညီမှုရှိမရှိ အကဲဖြတ်နိုင်သည်။ ပိုမိုကောင်းမွန်သည့် ရွေးကောက်ပွဲတစ်ခုဖြစ်စေရန်လည်း တိတိပပ အကြုံပြုခြင်း၊ ဒီမိုကရေစီစစ်မှန်သော ရွေးကောက်ပွဲများအား နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုကို ပြသခြင်းတို့ ပြုလုပ်နိုင်သည်။ နိုင်ငံတကာရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာမှုပြုခြင်းသည် ထိုက်တန်လျှင်ထိုက်တန်သလို ရွေးကောက်ပွဲများအပေါ် ပြည်သူ့ယုံကြည်မှုတိုးလာအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်သည်။ ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ ရွေးကောက်ပွဲအကူအညီပေးရေးဌာန၊ NDI နှင့် ကာတာစင်တာတို့ပူးပေါင်းလျက် နိုင်ငံတကာစောင့်ကြည့်လေ့လာရေးပြုခြင်း၏ ဥပဒေဆိုင်ရာ အခြေအမြစ်၊ ကျင့်ဝတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအမြစ်နှင့် အခြေခံနည်းစနစ်များကို နိုင်ငံတကာရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာရေးမူ ကြေငြာချက် တွင် သတ်မှတ်ဖော်ပြထားသည်။ ယင်းကြေငြာစာတမ်းအား ၂၀၀၅ ခုနစ်တွင် ကုလသမဂ္ဂ၌ စတင်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတကာ ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့အစည်းပေါင်း ၄၅ဖွဲ့က တရားဝင် ထောက်ခံထားသည်။ ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေအစည်းအရုံးကလည်း ၄င်းကြေငြာချက်သည် နိုင်ငံတကာရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာရေး ကျင်စဉ်အား စံနှုန်းညီညွတ်စေသည့်အတွက် အသိမှတ်ပြုပေးထားသည်။
စစ်မှန်သောဒီမိုကရက်တစ်ရွေးကောက်ပွဲများတွင် ပြည်သူ့ယုံကြည်မှုတိုးလာစေရန် အလို့ငှာ နိုင်ငံတကာ ရွေးကောက်ပွဲ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများသည် ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ပွင့်လင်းသတင်းအချက်အလက်မူများနှင့် လက်တွေ့ လုပ်ငန်းစဉ်များကို မြှင့်တင့်ရာတွင် အရေးကြီးသည့် အခန်းမှ ပါဝင်ပေသည်။ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံစီချင်းအပေါ်မူတည်၍ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ အခြေအနေများ အဆိုးအကောင်းတူညီနိုင်မည် မဟုတ်ပေ။ သို့သော်လည်း နိုင်ငံတကာ စောင့်ကြည့် လေ့လာသူများအနေဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ငန်းစဉ်များ၏ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုအပေါ် မှတ်ချက်ပေးနိုင်သည်။ ထိုသို့ပြုလုပ်ရန် ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာသတင်းအချက်အလက်များ၊ သုံးသပ်ချက်များအား လက်လှမ်းမီခြင်း၊ ယုံကြည်ရလောက်သည့် ရင်းမြစ်များမှ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ပွင့်လင်းသတင်းအချက်အလက်များရှိခြင်းတို့က များစွာ အထောက်အကူပြုသည်။
NDI မှ နိုင်ငံသားများ ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်ရေးနှင့် စပ်လျဉ်းပြီး ရှုထောင့်အမျိုးမျိုးနှင့် နည်းစနစ် အမျိုးမျိုးကို လက်စွဲစာအုပ်များ၊ လမ်းညွှန်များ ထုတ်ဝေထားပါသည်။ https://www.ndi.org/elections တွင်သွားရောက် ဖတ်ရှု လေ့လာနိုင်ပါသည်။ ↩︎